Lieve mensen,

“Eens zal de dag komen dat ieder zal zitten onder zijn wijnrank en onder zijn vijgenboom, door niemand opgeschrikt.” Dit is een visioen dat door de eeuwen heen mensen heeft bemoedigd en aangemoedigd. Dit beeld komt ook voor in het prachtige gedicht van Amanda Gorman, over licht dat hoop geeft en oproept tot verantwoordelijkheid. Zij begint met de schaduw: ‘Als het dag wordt vragen we ons af wanneer zien we ooit licht in deze eindeloze nacht?’ en eindigt met hoop: ‘De nieuwe dageraad bloeit open nu wij hem bevrijden want het licht blijft altijd schijnen. Als je de moed maar hebt het te zien, als je de moed maar hebt het te zijn.’

Bijna vier jaar geleden, tijdens de inauguratie van Joe Biden als president van de Verenigde Staten, was er een ontroerend moment toen een jonge onbekende zwarte vrouw, Amanda Gorman, haar gedicht voordroeg. Amanda groeide op in een een-oudergezin en kampte in haar jeugd met een spraakgebrek. Vol enthousiasme bracht zij The hill we climb, een lofzang op de hoop. Sommige televisiecommentatoren vergeleken haar optreden met dat van de grote profeten uit de Bijbel, omdat zij ook in bevlogen bewoordingen kritiek gaven op wat er speelde en op wat geweest was en tegelijk opriepen tot een betere wereld. Een ander effect op haar optreden was het aanbod van een contract met een modellenbureau. Om maar aan te geven dat Amanda Gorman geen heilige is en dat de commercie er gauw een graantje van meepikt.

Nadat ik haar optreden op televisie had gezien, heb ik het gedicht nog vele malen herlezen.

De woorden die de meeste indruk op me maakten en die mij steeds weer inspireren zijn: ‘For there is always light, if only we are brave enough to see it, if only we are brave enough to be it.’ ‘Want het licht blijft altijd schijnen. Als je de moed maar hebt het te zien, als je de moed maar hebt het te zijn.’ Later las ik in een interview dat Gorman, op het laatste moment, nadat op 6 januari het Capitool was aangevallen door aanhangers van Trump, haar tekst had aangepast en deze laatste zinnen over hoop én verantwoordelijkheid heeft toegevoegd.

‘De Bijbel leert ons dat iedereen onder zijn eigen wijnstok of vijgenboom moet zitten

zodat niemand hem nog bang kan maken.’ We hoorden die woorden ook bij Micha voorbijkomen. Wijnstok en vijgenboom vormen in de Bijbel een bijzonder duo; ze zijn ook letterlijk zeer waardevolle bomen. Hun vruchten geven drank en voedsel en in hun schaduw vinden mensen een plekje om uit te rusten. De wijnstok en vijgenboom laten zien welke ruimte de Eeuwige aan de mens gegeven heeft, om werkelijk mens te worden zoals wij bedoeld zijn. Dit duo verwijst naar een wereld waar niemand meer tekort zal komen, waar iedereen zichzelf kan zijn. Kortom, het visioen van een wereld vol vrede!

Er komt een dag, zegt Micha, waarop Jacobs God alle volken van de wereld naar zich toe zal halen, dan komt er een einde aan alle geweld. Wapens zullen tot landbouwwerktuigen worden omgesmeed en iedereen die aan deze oproep gehoor geeft, zal in vrede kunnen wonen voor eeuwig en altijd. Deze woorden zijn helaas nog een visioen, een belofte die misschien werkelijkheid kan worden. Micha wist tegen wij hij sprak, hij kende de situatie van veel kleine Judese boeren die uit pure armoede hun eigen stukje grond aan rijke stadsbewoners verkocht hadden. Als pachters van hun oude akkertje moesten ze nu keihard werken om de hoge pachtsom te kunnen betalen. Terwijl de vruchten van de wijnstok en de vijgenboom toekwamen aan de rijke eigenaren in Jeruzalem. Micha’s boodschap aan Juda’s boeren is dat zij zich niet Gods droom, van een wereld vol vrede, moeten laten afpakken, door de mensen die hen uitbuiten. Er zal een tijd komen dat de Eeuwige de dingen weer recht zal zetten. Dan zal ieder uitrusten onder zijn eigen wijnrank en vijgenboom! Tot die tijd heeft ieder mens de mogelijkheid om een klein stukje van het Beloofde Land aan te planten in zijn eigen tuin of in haar eigen leven!

Ik besef terdege dat, met de huidige situatie van de staat Israël en de oorlog waarin zij verwikkeld is met Hamas, deze woorden heel schrijnend en misschien ook als hypocriet kunnen overkomen. Dan is het belangrijk te beseffen dat we het bijbelse volk Israël en de huidige natie, niet één op één op elkaar kunnen leggen. De essentie van de woorden van Micha, die een belangrijke rol spelen in Gormans gedicht, blijft overeind. Want het gaat erom dat dat iedereen gelijke rechten heeft en gelijke kansen zou moeten hebben op een veilig bestaan. Wanneer we proberen te voldoen aan de eisen van onze tijd wordt de zege niet gebracht door het zwaard, maar door alle bruggen die wij hebben geslagen.

Ondanks dat voor veel mensen, om uiteenlopende redenen, een veilige plek om te wonen een visioen blijft, mogen wij blijven hopen dat de belofte van de Eeuwige, vrede voor alle volken, ooit waar wordt. Wel kunnen we er alvast iets aan doen, namelijk door te helpen om wonden te helen door om te zien naar elkaar. Door onze verantwoordelijkheid te nemen en geen verdeeldheid meer te zaaien en de ander te nemen zoals hij is. Laten wij proberen om ons geloof in vrede niet te gebruiken als een doekje voor het bloeden. Onze overtuiging dat wij in het licht mogen staan, als wij dat durven en soms het licht kunnen zijn voor anderen, doet een appèl op ons. Het is geen garantie dat wij voor het noodlot gespaard blijven. Wanneer wij de moed hebben, wanneer wij dapper genoeg durven te zijn, om dat licht van Gods vrede te zien en ernaar te handelen, dan kan verbinding ontstaan. Dan krijgen andere perspectieven een kans. Omdat mensen ook betrouwbaar zijn terwijl zij verdriet hebben, pijn lijden of moe zijn.

Hoe brengen wij vrede dichterbij? Zouden wij indruk maken wanneer wij in onze kerktuin onder de wijnranken gaan zitten of onder de vijgenboom? Zullen wij dan meteen onze messen omsmeden tot snoeischaren? Laten we klein beginnen…

Wanneer wij de moed op kunnen brengen om eerlijk te zijn, kan er ruimte ontstaan, in ons hart in ons huis, in onze samenleving, om tussen al onze verschillen bruggen te slaan. De oproep om het licht te durven zijn, vraagt ook van ons om onze geschiedenis, die altijd geschreven wordt door de overwinnaars, te herschrijven. Het vergt moed om stemmen van de slachtoffers, loosers en minkukels, te laten doordringen in onze samenleving. Hoop kan geboren worden, in onze wereld, waar wij ook deel van uitmaken, wanneer mensen naar elkaar omkijken en ruimte scheppen voor elkaar, door verantwoordelijkheid te nemen voor hun aandeel in het verhaal.

Laten wij proberen om geen verdeeldheid meer te zaaien, en elkaar aan te horen en onze verschillen te zien als verrijking. We kennen allemaal wel momenten van boosheid of frustratie of jaloezie, omdat een ander iets overkomt dat jij graag zou willen. Dat maakt ons geen mindere mensen, zolang we niet met onze boosheid een ander willen raken en beschadigen. Proberen te leven vanuit de moed om in het licht te staan en het licht te zijn, vergt een oprechtheid en een bewogenheid. Door jezelf niet beter voor te doen dan je bent, word je een verantwoordelijk mens. Het zijn immers onze eigen ervaringen die ons perspectief op de werkelijkheid kleuren. Misschien kent u ook wel het gevoel er even niet bij te horen of te worden uitgesloten. Of het gevoel van heimwee of zoeken naar geborgenheid.

Die gevoelens doen ertoe en tellen mee en ze hoeven niet het laatste woord te zijn. Want dat is de belofte van vrede: ‘als het dag wordt zeggen we de nacht vaarwel, vurig en zonder vrees …

De nieuwe dageraad bloeit open nu wij hem bevrijden. Want het licht blijft altijd schijnen.’

Amen