In ‘Liefs uit Wassenaar’ waren er tijdens Beloken Pasen twee preken. De eerste preek was van Jilles de Klerk, predikant van de Protestantse Gemeente in Wassenaar. Vrijzinnig predikant Tom Mikkers moest bij  het verhaal van de ongelovige Thomas denken aan de tekenfilm-figuren Tom and Jerry. Hieronder volgt zijn overdenking.

Naamgenoten

In de ongelovige Thomas herken ik een geestverwant. We zijn naamgenoten. Ik was verrukt toen ik erachter kwam dat Tom teruggaat op het Hebreeuwse woord voor tweeling – tammim – dat overigens ook borsten betekent. Slim gekozen van mijn ouders, die naam Tom. Want ik ben de oudste van een eeneiïge tweeling en mijn sterrenbeeld is tweeling. Met z’n tweeen preken zoals we vandaag doen – Jilles de Klerk en ik – staat dichter bij mijn natuur dan alleen voorgaan.  In het verhaal van vandaag staat een tweeling in geestelijke zin centraal: Thomas en Jezus. Er is op het eerste gezicht geen sprake van een gelukzalige symbiose. Thomas en Jezus lijken misschien wel meer op Tom en Jerry. De kat en de muis die om elkaar heen cirkelen. Lukt het Thomas Jezus te ontmaskeren, te vangen?

Opdat u gelooft

Eén zin in deze tekst fascineert mij in het bijzonder en dat is het slot. “Opdat u gelooft dat Jezus de messias is”. Daarom vertelt Johannes dit verhaal. Er gaat een hele wereld achter schuil. In het Joodse geloof ging men uit van een God die heerst over de kosmos en gunsten verleent, allereerst aan het Joodse volk. Messias betekent gezalfde.  Het zalven –van koningen en profeten is een teken dat een individu begunstigd is in Gods ogen. Wie gezalfd is leidt een heilzaam voorbeeldig leven. Opdat u gelooft dat Jezus de messias is, wil dus zeggen dat Johannes de hoorder of lezer naar dit inzicht wil leiden. Jezus is een door God vooruitgeschoven persoon.  Dit inzicht wordt duidelijker blijkbaar door juist ruimte te maken voor het tegendeel, voor de opinie dat Jezus niet opgestaan kan zijn uit de dood. Thomas vertolkt dit.

Lock Down Pasen

Beloken Pasen, je zou dat ook als lock down Pasen kunnen zien, de apostelen zitten bij elkaar, de luiken dicht, eigenlijk kunnen ze het nieuws van Pasen niet aan. Geen emotionele omhelzing van Jezus zoals een week geleden nog bij Maria Magdalena het geval was op paasmorgen. De opgestane Jezus is Fake News zegt Thomas. Thomas ontnuchtert vooral. Hij laat dit ook zien ook op andere plaatsen in de Bijbel. Thomas komt niet vaak aan het woord in het Johannes Evangelie maar als hij wat zegt dan is hij doorgaans niet degene die enthousiast meebeweegt met de groep.

Dom geluk

De verhaaltjes in de Tom en Jerry filmpjes gaan meestal over Tom’s frustrerende pogingen om Jerry de baas te worden. Kat en muis zijn zowel elkaars opponent maar soms kunnen ze het ook goed met elkaar vinden. Onduidelijk is daarom ook waarom Tom op Jerry jaagt. Soms vangt Tom Jerry maar meestal is dat omdat Jerry het toelaat of het is dom geluk. Hoe zit dat bij de Bijbelse tweeling in dit verhaal? Vangt Thomas Jezus in zijn netten van “eerst zien dan geloven’? Laat Jezus zich vangen? Die ene zin “opdat u gelooft” geeft uitsluitsel. De opdracht bij dit verhaal is om bij jezelf te rade gaan, wat dit verhaal met jou doet. Overtuigt het je van de bijzondere status van Jezus? Wordt Jezus voor jou de messias en Thomas de ongelovige? Het moge duidelijk zijn dat de moraal van dit verhaal luidt dat de echte religieuze fijnproevers Jezus omhelzen zonder al te veel extra bewijs. De ontnuchterende Thomas krijgt een uitbrander.  Jezus heeft gewonnen…..lijkt het.

De meest gestelde vraag van deze tijd

Ik wil het opnemen voor Thomas. Zijn vraag is misschien wel de meest gestelde vraag van deze tijd als je geloof ter sprake brengt, en dan gaat het over meer dan Jezus alleen. Dan gaat het over de vraag wat de geestelijke werkelijkheid is achter de dingen die we zien. Hoe kun je dat dan zeker weten?  Hoe dan? Dankzij Thomas weten we dat deze vraag al vanaf het allereerste begin in het christelijk geloof naar boven kwam drijven. We weten dat Jezus daar niet van wegloopt. Dankzij dit verhaal weten we dat het geestelijke en het materiële – eeuwig en tijdelijk –  niet zo strikt gescheiden zijn. Het loopt door elkaar heen. Thomas en Jezus zijn een geestelijke tweeling, een twee-eiige tweelingen. De scène tussen Thomas en Jezus is eigenlijk een dansje tussen het eeuwige weten en tijdelijke geloven. Dat wat we in dit kerkgebouw zo vaak zeggen: dat je je verstand erbij moet houden als je gelooft. Misschien is dat wel de les. Dat we ontnuchterende vragen moeten blijven stellen, dat Jezus zelfs dan aanraakbaar blijft.

Slim geluk

Maar het omgekeerde is ook waar. Wat we aan eeuwigheidswaarde zien  in het al het tijdelijke is geen stom toeval. Die momenten waarop duidelijk wordt dat wat aan de oppervlakte te zien is, wortels heeft in een spirituele werkelijkheid is ook waar. Het is slim geluk waar Jezus ons ook na zijn opstanding aan herinnert….dankzij Thomas, mijn naamgenoot.

Tom Mikkers

Kijk hier naar het filmpje dat Tom Mikkers maakte van de preek van Jilles de Klerk tijdens dezelfde dienst. Samen met Karin Vogelaar zong hij “The Lord bless you and keep you”. 

Credits foto: Momokacma